พลเมืองดีในวิถีประชาธิปไตย

ความหมายของคำ ว่า ประชาชน : พลเมือง 

       ประชาชน หมายถึง คนทั่วไป สำหรับประเทศไทยแล้ว ประชาชนชาวไทยกว่า 65 ล้านคน ทุกคนล้วนเป็นประชาชนทั้งหมด 

       พลเมือง หมายถึง คนที่เป็นกำลังสำคัญของบ้านเมืองในการพัฒนา และแก้ไขปัญหาของบ้านเมือง เป็นผู้ที่มีจิตสำนึกสาธารณะ มีสำนึกรับผิดชอบต่อสังคม เห็นประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าส่วนตัว ไม่ยอมจำนนต่อความไม่ถูกต้อง ไม่เป็นธรรม และเป็นผู้ปกป้องคุ้มครองสิทธิของตนเองและผู้อื่น พลเมืองจึงเป็นผู้มีเสรีภาพควบคู่ กับหน้าที่ และเคารพกติกาการอยู่ร่วมกันของสังคม 

คุณลักษณะของพลเมืองดีในระบอบประชาธิปไตย

       สังคมประชาธิปไตย เป็นสังคมของคนหมู่มาก จึงมีความแตกต่างทั้งปัญหา ความต้องการ แนวคิด ความเห็น ความรู้ ฐานะ ฯลฯ ดังนั้น การอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขในสังคม จึงต้องไม่ใช้สิทธิ เสรีภาพตามอำเภอใจแล้วไปละเมิดสิทธิผู้อื่น หรือใช้อำนาจหน้าที่ด้วย ความไม่ถูกต้องและชอบธรรม ไม่แสวงหาประโยชน์ที่มิควรได้สำหรับตนเองและพวกพ้อง การพิจารณาว่าสังคมใดเป็นประชาธิปไตยหรือไม่ จึงต้องดูที่พฤติกรรมของคน ในสังคมนั้น เพื่อให้ง่ายต่อการจดจำและนำไปปฏิบัติ จึงสรุปหลักการพื้นฐานของความ เป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตยไว้ 3 ประการ ดังนี้   1. การเคารพศักดิ์ศรีความเป็น มนุษย์ 2. การเคารพสิทธิเสรีภาพ และกฎกติกาของสังคม และ 3. ความรับผิดชอบ ต่อตนเอง ผู้อื่น สังคม และประเทศชาติ 

หลักการที่ 1 การเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ได้แก่ การยอมรับในเกียรติภูมิของแต่ละบุคคล โดยไม่คำนึงถึงสถานภาพทางสังคม หลักการนี้มีองค์ประกอบย่อย ดังนี้ 1) สำนึกรู้ในคุณค่าศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ 2) ตระหนักในความเสมอภาคของความเป็นมนุษย์ 3) เคารพในความหลากหลายทางสังคมวัฒนธรรม 4) ยึดหลักขันติธรรม 

หลักการที่ 2 การเคารพสิทธิ เสรีภาพ และกฎกติกาของสังคม ได้แก่ การให้ความสำคัญต่อสิทธิ เสรีภาพ กฎกติกาของสังคม ที่ทุกคนมีส่วนกำหนดขึ้น หลักการนี้มีองค์ประกอบย่อย ดังนี้ 1) รู้จักสิทธิและเสรีภาพของตนเอง โดยรู้ว่าตนเองเป็นเจ้าของอำนาจอธิปไตย และเป็นสมาชิกคนหนึ่งของสังคม 2) เคารพและปกป้องสิทธิและเสรีภาพของตนเอง ของผู้อื่น และของชุมชน โดย ไม่ให้ผู้ใดล่วงละเมิดอันขัดต่อกฎหมาย 3) เคารพกฎกติกาสังคม โดยกฎกติกานั้นต้องตั้งอยู่บนความยุติธรรมและความ ชอบธรรม หากยังมีกฎกติกาใดไม่ยุติธรรมและไม่ชอบธรรมก็ย่อมสามารถปรับปรุง แก้ไข หรือยกเลิกตามครรลองหรือเงื่อนไขที่กำหนดไว้ในกฎหมาย มิใช่ใช้วิธีการอื่นใดที่ไม่ถูกต้อง ตามกฎหมาย 4) ยึดหลักนิติรัฐ คือ การปกครองโดยยึดหลักกฎหมาย และนิติธรรม (Rule of Law) คือ การที่กฎหมายออกมาต้องบังคับใช้อย่างเสมอภาคและมีความเป็นธรรม โดยมีหลักการ พื้นฐานในการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนมิให้ถูกล่วงละเมิดโดยบุคคล กลุ่มคน หรือรัฐ 

หลักการที่ 3 ความรับผิดชอบต่อตนเอง ผู้อื่น สังคม และประเทศชาติ ได้แก่ การตระหนักในบทบาทหน้าที่และพันธกิจของการเป็นพลเมืองในระบอบ ประชาธิปไตย หลักการนี้มีองค์ประกอบย่อย ดังนี้ 1) ทำหน้าที่ของตนเองในฐานะสมาชิกของสังคม 2) ร่วมกำหนดทิศทางของสังคม เพื่อนำไปสู่สังคมที่เป็นธรรมและสันติสุข 3) ใช้หลักการประชาธิปไตยในการมีส่วนร่วมทางการเมืองและแก้ปัญหาสังคม 4) ยอมรับหลักการเสียงข้างมาก และการเคารพสิทธิของเสียงข้างน้อย ดังนั้น นักศึกษาวิชาทหารที่จะเป็นพลเมืองดีที่พึงประสงค์ จึงควรเป็นผู้มี คุณลักษณะดังนี้ 1) เคารพและปฏิบัติตามกฎหมาย ไม่ฝ่าฝืนกฎหมาย และกติกาของสังคม หากทำผิดก็ต้องยอมรับโทษตามกฎหมาย 2) รู้หน้าที่ มีวินัย และมีความรับผิดชอบ ควบคุมตนเองให้มีความรับผิดชอบ ในหน้าที่ การใช้เสรีภาพด้านต่าง ๆ นั้นต้องไม่ไปละเมิดสิทธิผู้อื่น ไม่ฝ่าฝืนกฎหมาย ไม่ขัดต่อศีลธรรม 3) ใช้เหตุผลในการตัดสิน โดยไม่ใช้อารมณ์หรือกำลังมาตัดสิน ยึดหลักเสียง ข้างมากโดยต้องรับฟังเสียงข้างน้อย หากเสียงข้างน้อยมีเหตุผลดีกว่า เสียงข้างมากก็อาจ คล้อยตามได้โดยไม่ใช้เสียงข้างมากลากไป 4) มีการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ โดยติดตามและให้ความร่วมมือกับองค์กร ตรวจสอบการทำงานของนักการเมืองและเจ้าหน้าที่รัฐ ว่าเป็นไปเพื่อประโยชน์ของประชาชน หรือไม่ 5) มีส่วนร่วมทางการเมือง ได้แก่ การไม่เพิกเฉยดูดาย ปล่อยปละละเลยให้ บ้านเมืองมีปัญหา ไม่ได้รับการพัฒนา หรือเมื่อมีความไม่ถูกต้องเกิดขึ้น พลเมืองดีจะเข้าไป มีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหา